Gevolgen EU AML-pakket voor Wet Plan van Aanpak Witwassen

De minister van Financiën heeft de Tweede Kamer op 16 april 2024 per brief geïnformeerd over de gevolgen van het EU AML-pakket op het wetsvoorstel Plan van Aanpak Witwassen (het “Wetsvoorstel”). Het Wetsvoorstel dateert van oktober 2022, en bevat , onder meer, de volgende maatregelen:

1. een verbod voor beroeps- of bedrijfsmatige handelaren in goederen om transacties vanaf EUR 3000 in contanten te verrichten. Deze groep handelaren zou, na de inwerkingtreding van het Wetsvoorstel, niet meer onder de reikwijdte van de Wwft vallen;
2. het mogelijk maken van gegevensdeling tussen instellingen behorend tot dezelfde categorie in het kader van het cliëntenonderzoek bij een hoger risico op witwassen of financieren van terrorisme; en
3. het mogelijk maken van gezamenlijk monitoren van transacties door banken (naast de bestaande wettelijke plicht voor banken om individueel transacties te monitoren).

Het op 24 april 2024 door het Europees Parlement aangenomen EU AML-pakket (zie link) heeft gevolgen voor het Wetsvoorstel. Deze bespreken wij – kort – hieronder:

1. verbod op contante betalingen voor goederen vanaf EUR 3 000: de nieuwe AML-verordening introduceert een verbod op contante betalingen boven de EUR 10 000 voor natuurlijke personen, rechtspersonen of vennootschappen die handelen in goederen of diensten verlenen. Daarnaast blijft de verplichting bestaan om cliëntenonderzoek uit te voeren. Lidstaten mogen nationaal een lager limiet hanteren. Geconstateerd moet worden dat het Europese verbod een bredere reikwijdte kent dan het voorgenomen Nederlandse verbod omdat (i) het Europese verbod ook ziet op dienstverleners, en (ii) de verplichting om cliëntenonderzoek uit te voeren blijft bestaan in het EU AML-pakket. De minister wil met het Wetsvoorstel niet op deze verandering vooruitlopen (zie ook hierna).
2. gegevensdeling tussen instellingen in het kader van het cliëntenonderzoek: de nieuwe AML-verordening bevat geen vergelijkbare verplichting. Aangezien de verordening voorziet in maximum harmonisatie, is het onwaarschijnlijk dat dit specifieke voorstel doorgang kan vinden. De minister is aan het onderzoeken of deze gegevensdeling toch niet via een andere route (zie hieronder) mogelijk zou kunnen zijn; en
3. gezamenlijke transactiemonitoring door banken: de AML-verordening introduceert een grondslag voor het uitwisselen van gegevens. Alle poortwachters krijgen de bevoegdheid om een gezamenlijke voorziening voor gegevensuitwisseling op te zetten. In deze gezamenlijke voorzieningen kunnen echter niet alle transactiegegevens met elkaar worden gedeeld, maar alleen de gegevens van cliënten die geassocieerd worden met een hoger risico of cliënten over wie additionele informatie verzameld dient te worden om te bepalen of zij geassocieerd kunnen worden met een hoger risico. Lidstaten mogen aanvullende waarborgen stellen op grond van de AVG. Deze waarborgen mogen echter niet zo ver gaan dat deze voorzieningen feitelijk onmogelijk worden gemaakt.

De minister heeft overigens in antwoord op Kamervragen gesteld dat hij onder het EU AML-pakket ook ruimte ziet om door te gaan met de Nederlandse praktijk van het melden van ongebruikelijke transacties aan de FIU in plaats van het melden van verdachte transacties. De implementatieperiode zal worden gebruikt om te bezien wat er aanvullend op het –omvangrijke – pakket mogelijk en/of nodig is.

Vervolg wetsvoorstel plan van aanpak witwassen

De minister heeft voorgesteld om, indachtig de aanstaande implementatie van het EU AML- pakket, vooralsnog alleen door te gaan met het voorstel om contante betalingen boven EUR 3 000 te verbieden. Hierbij zal niet vooruit worden gelopen op het verbod van contante betalingen bij het verlenen van diensten. De overige bepalingen worden geschrapt, en meegenomen bij de implementatie van het EU AML-pakket. De commissie Financiën heeft aan de gehele Tweede Kamer voorgesteld om dit voorstel van de minister over te nemen.

De minister gaat, zoals gezegd, de implementatieperiode benutten om de precieze gevolgen van het EU AML-pakket op de Nederlandse anti-witwasregelgeving en uitvoeringspraktijk in kaart te brengen. De minister heeft wel alvast een schot voor de boeg gedaan. Aangezien de meeste verplichtingen voor Wwft-instellingen worden ondergebracht in de AML-verordening zal een groot deel van de huidige Wwft moeten worden geschrapt. Het is voorzien dat het grootste deel van het EU AML-pakket in het voorjaar van 2027, samen met de nationale implementatieregelgeving, in werking zal treden. Het is zaak dat markpartijen de ontwikkelingen blijven volgen, en zich gaan voorbereiden op de implementatie van dit omvangrijke pakket.